Zajazd - Preparanda

Jadwiga Bunclerowa

Opatówek zawdzięcza swój wygląd w dużym stopniu fabryce sukna Adolfa Gotlieba Fiedlera. Powstało wówczas kilka budynków, które do dziś zwracają uwagę swoimi rozmiarami, solidnością i pięknem. W głównym budynku fabryki znajduje się obecnie Muzeum Historii Przemysłu. Dawny magazyn fabryczny przy pl. Wolności przystosowano na mieszkania, w innych budynkach mieści się tkalnia i mieszkania prywatne.

Na rogu pl. Wolności i ul. Kościelnej znajduje się budynek doskonale znany wszystkim opatowianom. Dzięki nowej elewacji jest on ozdobą rynku. Przed wojną mieściła się tutaj Preparanda Nauczycielska i Seminarium dla Ochroniarek, a obecnie: przedszkole, biblioteka i apteka. Budynek ten powstał prawdopodobnie w połowie XIX w. i był określany przez opatowian jako pałac właściciela fabryki.

W książce Lecha Zimowskiego Geneza i rozwój komunikacji pocztowej na ziemiach polskich wśród przedstawionych planów domów zajezdnych znajduje się plan austerii w Opatówku z 1834 roku.

Zgodnie z opisem miał to być jednopiętrowy, jednoskrzydłowy budynek stojący w miejscu dzisiejszego Banku Spółdzielczego otoczony zabudowaniami, w których miały mieścić się stajnie, wozownia, magazyny, sklepy, składy siana itp. Budynek ten nie został zbudowany.

Jednak po dokładnej analizie planu można dopatrzeć się wielu podobieństw do tzw. domu fabrykanta. Prawie identyczna z planem jest ściana frontowa od strony pl. 'Wolności oraz zabudowania łączące budynek z dawną wozownią, w której dziś mieści się GOK. W stosunku do planu powstała większa budowla dwuskrzydłowa, ale rozkład pomieszczeń od strony pl. Wolności przypomina rozkład na planie.

Nie posiadam na razie żadnych dokumentów, które określałyby jasno dawne przeznaczenie budynku. Na pewno w Opatówku, gdzie mieściła się jedna z największych w Królestwie Polskim fabryk sukna produkującą wyroby znane w Europie, potrzebny był dom zajezdny, w którym mogliby zatrzymywać się kupcy i specjaliści odwiedzający fabrykę. Być może zatrzymywał się tu także Adolf Gotlieb Fiedler, który na stałe mieszkał w Saksonii. O wykorzystaniu budynku jako domu zajezdnego może świadczyć także duża drewniana brama prowadząca przez cały budynek na podwórze, gdzie mieściła się wozownia.

Plan domu zajezdnego w Opatówku zamieszczony w pracy
Lecha Zimowskiego pt. Geneza i rozwój komunikacji
pocztowej na ziemiach polskich. Warszawa 1992.
Przypomina rozkład wnętrz obecnego budynku

Według Encyklopedii Staropolskiej Zygmunta Glogera w dawnej Polsce budowano karczmy, przez środek których przechodziła brama "na przestrzał" prowadząca do stajni i wozowni.

A więc pałac czy zajazd? Liczę na pomoc historyków w rozwiązaniu tej zagadki.

"Opatowianin", wrzesień 1993

W styczniu 2003 r. gościł w bibliotece w Opatówku prof. Józef Śmiałowski. Wygłosił wówczas wykład na temat działalności inwestycyjnej gen. Zajączka. Dowiedzieliśmy się wówczas, że budynek, zwany przez opatowian: domem fabrykanta, później Preparandą został zbudowany na polecenie gen. Zajączka i latem 1826 r. kiedy kondukt pogrzebowy wiozący szczątki generała wjeżdżał do Opatówka budynek ten był w stanie surowym. W miejscu dzisiejszej apteki była karczma zwana "Austerią", a istniejące do dziś budynki w podwórzu to wozownia (dziś GOK) i stajnie.

Najpopularniejsze

Mapa strony

Katalog on-line