Józef Boxa Radoszewski (1791-1831)

Jadwiga Miluśka

Józef Boxa Radoszewski
(rys. Władysław Kościelniak)

Józef Boxa Radoszewski urodził się 23.02.1791 r. w Muchlinie koło Turku w rodzinie szlacheckiej Jana i Marianny z Umińskich. W młodym wieku zrobił błyskotliwą karierę w sądownictwie i administracji. Po ukończeniu nauki został w wieku 16 lat aplikantem przy Trybunale Cywilnym I instancji departamentu kaliskiego, rok później był już asesorem.

W wieku 24 lat został sędzią Sądu Kryminalnego tegoż Trybunału. Jako plenipotent gen. Józefa Zajączka zabiegał u władz Księstwa Warszawskiego o rozszerzenie donacji dóbr Opatówek. W 1815 roku Radoszewski poślubił bratanicę generała Zajączka - Gabrielę. Rok później, dzięki poparciu generała, otrzymał nominację na prezesa Komisji Województwa Kaliskiego. Położył duże zasługi dla rozwoju gospodarczego, kulturalnego i społecznego ziemi kaliskiej. Zabiegał o pożyczki i zapomogi rządowe na rozbudowę miast i rozwój przemysłu, głównie włókienniczego. Sprowadzał zagranicznych przemysłowców. Był mecenasem kultury; propagował prenumeratę Dzieł dramatycznych Wojciecha Bogusławskiego i wspierał Teatr Narodowy, który w latach 1823-1824 wystawiał sztuki w Kaliszu.Stworzył warunki do powołania Towarzystwa Dobroczynności w Kaliszu.

W życiu politycznym zajmował ugodową postawę, dlatego był niepopularny wśród szlachty. Występował przeciw opozycji kaliskiej Wincentego i Bonawentury Niemojowskich, rozwiązał Kaliską Radę Wojewódzką, zlikwidował w Kaliszu lożę wolnomularską "Hesperus", której był członkiem. Ponadto dokonał nadużyć finansowych, w wyniku czego Wielki Książę Konstanty postanowił go zdymisjonować. Jednak dzięki interwencji namiestnika Zajączka, po zwolnieniu z funkcji prezesa Województwa Kaliskiego, Radoszewski otrzymał nominację na wakujący po śmierci Stanisława Staszica urząd radcy stanu dyrektora generalnego Wydziału Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Po wybuchu powstania listopadowego został w grudniu 1830 r. członkiem powstańczej Rady Obywatelskiej Województwa Kaliskiego.

Po śmierci gen. Józefa Zajączka w 1826 r. Józef Radoszewski na mocy testamentu otrzymał dobra opatóweckie pod warunkiem, że nie rozstanie się ze swoją żoną Gabrielą. W Opatówku pozostała po Radoszewskim oficyna pałacowa w parku zbudowana ok. 1825 r. oraz kapliczka św. Józefa Opiekuna, której historia wiąże się z jego niebezpieczną, choć szczęśliwie zakończoną przygodą. Kapliczkę ufundowała Gabriela Radoszewska, a napis w niej zamieszczony brzmi:

Św. PATRONIE MIEJ GO W SWEJ OPIECE
18 czerwca 18[5]6 r.

Historię tej kapliczki opisał w jednej z legend Eligiusz Kor - Walczak. Na cmentarzu parafialnym w Opatówku znajduje się kaplica zbudowana w 1836 r. staraniem Gabrieli Radoszewskiej, w którekj pochowano kilkunastu członków rodziny Radoszewskich, w tym prawdopodobnie Józefa.

Józef Boxa Radoszewski zmarł 22.03.1831 r. w Berlinie w wieku 40 lat. Po jego śmierci dobra opatóweckie, na mocy testamentu, przeszły w ręce żony Gabrieli, a później drogą spadku na synów zmarłego - Ignacego i Aleksandra. Za Radoszewskich nastąpił znaczny rozkwit dóbr opatóweckich.

Z. Chodyła. Józef Boxa Radoszewski. Wielkopolski słownik biograficzny. Poznań; B. Banasiakowa. Dobra opatóweckie Józefa Radoszewskiego. "Opatowianin" 1996, nr 1, 5, 7-8; J. Śmiałowski. Fabryka sukiennicza Fiedlerów w Opatówku. "Rocznik Kaliski" t. 24; J. Śmiałowski. Generała Zajączka urządzenie włościan w dobrach opatóweckich (1821-1828). "Rocznik Kaliski" t. 27; K. Walczak. Loże masońskiei i organizacje parawolnomularskie Kalisza. Kalisz 2004; J. Miluśka. Radoszewski Józef Boxa. Słownik biograficzny Wielkopolski Południowo-Wschodniej. Kalisz 2007

Najpopularniejsze

Mapa strony

Katalog on-line