Szkolnictwo w Opatówku

Zwalczanie analfabetyzmu w gminie Opatówek w latach 1949-1951

Małgorzata Judasz

Po zakończeniu II wojny światowej  najbardziej palącym problemem oświatowym w Polsce był analfabetyzm. Analfabetów lub półanalfabetów było około 3,5-4 milionów, z czego ponad połowa przypadała na ludność w wieku produkcyjnym. Według danych na koniec roku 1950, w Polsce, ponad 78% nie umiejących czytać i pisać stanowili mieszkańcy wsi.  W kwietniu 1949 roku sejm uchwalił ustawę o likwidacji analfabetyzmu. Do końca 1952 roku dzięki upowszechnianiu szkolnictwa podstawowego i bezpłatnej akcji nauki czytania i pisania dla dorosłych, analfabetyzm zmniejszył się do zjawiska marginalnego (ok.1,2-2,2%). W styczniu 1958 roku na kursach podjęto walkę z wtórnym analfabetyzmem. W 1960 roku sięgał on 2,7% a w 1978 roku – 0,9%.

W gminie Opatówek kursy dla analfabetów prowadzone były jeszcze przed ogłoszeniem odpowiedniej ustawy. Już w lutym 1949 roku przy Szkole Podstawowej w Opatówku prowadzono naukę pisania i czytania dla dorosłych. Władze gminy powołały specjalną komisje do walki z analfabetyzmem oraz rozpoczęły wyszukiwanie analfabetów wśród osób dorosłych. Do 20 VI 1949 roku zarejestrowano 209 dorosłych analfabetów, a podczas rejestracji uzupełniającej następnych 40. Z obowiązku nauki zwolniono 114 osób. Powodem zwolnienia z nauki mogło być np. kalectwo lub zaawansowany wiek.

Kursy podjęto w Opatówku, Michałowie Drugim, Cieni Drugiej, Tłokini Wielkiej i Zdunach, jednak alfabetyzacja prowadzona była z dużymi oporami. W marcu następnego roku akcja przechodziła załamanie. Zajęcia kontynuowano tylko w Opatówku w Fabryce Mebli, natomiast w innych wsiach nauczanie ustało. GRN uznała, że konieczny był objazd wsi przez przedstawiciela władz gminy i członków Komisji do Walki z Analfabetyzmem w celu nakłonienia wszystkich analfabetów do kontynuowania nauki. Sytuacja taka utrzymała się, co najmniej, jeszcze kilka miesięcy. Do końca lutego 1951 roku kursy ukończyły 72 osoby, ale pozostało około 60 analfabetów. Władze partyjne postanowiły włączyć do akcji członków PZPR oraz innych organizacji społecznych i politycznych, którym przydzielono do indywidualnego nauczania po jednym z najbardziej uchylających się od nauki. W akcji najaktywniejszy udział brali: Maria Maksymowicz – nauczycielka z Michałowa i Anna Łukaszewska – nauczycielka z Tłokini oraz Jan Jaśkiewicz – kierownik szkoły w Opatówku, który „osobiście wieczorami odwiedzał nie przybywających [na lekcje] analfabetów w domach” .

W okresie od 7 kwietnia 1949 do 18 kwietnia 1951 roku kursy dla analfabetów ukończyło 114 osób, nauczanie indywidualne – 21. Prezydium GRN uznało, że w zakładach pracy i 16 gromadach gminy Opatówek analfabetyzm został całkowicie zlikwidowany.

Najpopularniejsze

Mapa strony

Katalog on-line