Szkolnictwo w Opatówku

Rozwój oświaty rolniczej w gminie Opatówek w latach 1945-1989

Małgorzata Judasz

Gmina Opatówek ma charakter rolniczy. Ze sferą rolnictwa jest związana największa grupa ludności gminy. Z pracy na roli w 1948 roku utrzymywało się ponad 80%, w 1972 roku - 50%, w 1988 – 37% mieszkańców gminy.

Przez cały omawiany okres przeważająca część ziemi rolnej w gminie należała do rolników indywidualnych. Nawet w okresie wzmożonej kolektywizacji rolnictwa w latach 1950-1956 nie zawiązała się tu żadna spółdzielnia produkcyjna. Dopiero w roku 1975 powstała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Przyszłość” w Józefowie, która, w zależności od okresu, gospodarowała na obszarze od 1,5 do niespełna 3% gruntów rolnych w gminie.

Taka struktura zawodowa oraz struktura własnościowa gospodarstw rolnych sprawiła, że stopień rozwoju gospodarczego gminy i poziom życia ludności w pewniej mierze zależał między innymi od poziomu wiedzy i umiejętności fachowych rolników, a co się z tym wiąże – stanu oświaty rolniczej w gminie.

System oświaty rolnej w omawianym okresie w naszym kraju składał się z oświaty szkolnej zarówno młodzieży, jak i dorosłych oraz z różnorodnych form pozaszkolnych.

Szkolnictwo rolnicze

Szkolnictwo rolnicze w Polsce od 1959 roku obejmowało cztery poziomy przygotowania zawodowego: poziom pierwszy miał charakter powszechny, dawał minimum niezbędne do pracy w gospodarstwie rolnym (szkoły przysposobienia rolniczego, samodzielne lub przy szkołach podstawowych), poziom drugi zapewniał gruntowniejsze przygotowanie ogólnorolnicze lub specjalistyczne (konieczne dla rolników indywidualnych), poziom trzeci oznaczał przygotowanie na poziomie technikum i wreszcie poziom czwarty był równoznaczny z wykształceniem wyższym rolniczym.

W gminie (gromadzie) Opatówek wykształcenie fachowe rolników stało przez długi czas na niskim poziomie. Zbyt duża część pracujących w rolnictwie posiadała wykształcenie niepełne podstawowe lub kończyła edukację na poziomie szkoły podstawowej. W roku szkolnym 1969/1970 aż 168 absolwentów szkoły podstawowej nie podjęło dalszego kształcenia. Poziom kwalifikacji rolników był obiektem zainteresowania miejscowych władz. Na posiedzeniu KG PZPR we wrześniu 1969 roku podkreślano, że osoby z ukończoną jedynie szkołą podstawową lub z wykształceniem niepełnym podstawowym powinny być nakłaniane do podjęcia kursów przysposobienia rolniczego. „Przecież nasze rolnictwo za kilka lat, by mogło nadążać z produkcją musi mieć fachowe kadry”. W 1974 roku w gminie Opatówek w rolnictwie zatrudnione były 2393 osoby w wieku 18-60 lat, z tego aż 37% (885 osób) nie ukończyło szkoły podstawowej, a 53% (1257 osób) miało wykształcenie podstawowe. Tylko 9 osób posiadało wykształcenie wyższe rolnicze, 14 – średnie rolnicze, 76 – zasadnicze rolnicze, a 121 osób tytuły kwalifikacyjne.

Działania w celu podniesienia poziomu oświaty rolniczej w gminie Opatówek podejmowano bardzo wcześnie: już w 1945 roku, dla przyszłej Gminnej Szkoły Rolniczej, przeznaczono resztówkę w Rożdżałach (należącą do majątku w Tłokini Kościelnej), a w 1946 roku w Opatówku, w ramach Ośrodka Oświaty Rolniczej, istniała Męska Powiatowa Szkoła Rolnicza. Placówka gospodarowała resztówką po parcelacji majątku w Opatówku i działała przynajmniej do roku 1949. W 1949 roku szkołą kierował Szeląg, a od 4 kwietnia 1949 roku zastąpił go Kletkowski, dotychczasowy nauczyciel.

Zmiany w polityce rolnej państwa w roku 1948 przyniosły także przeobrażenia w oświacie rolniczej. Gminne i powiatowe szkoły rolnicze zostały przekształcone w szkoły przysposobienia rolniczego. Wówczas prawdopodobnie rozwiązano także Szkołę Rolniczą w Opatówku. We wrześniu 1957 roku władze gminy omawiały temat organizowania dwuletniej szkoły rolniczej w Opatówku, która miała prowadzić zajęcia w świetlicy gromadzkiej.

Dopiero z roku 1958 pochodzi informacja o utworzeniu Szkoły Przysposobienia Rolniczego przy Szkole Podstawowej w Opatówku. Jej kierownikiem został Jan Jaśkiewicz. Do roku 1972 liczba jej uczniów wahała się od 25 do 75 osób. W 1960 roku Szkołę Przysposobienia Rolniczego otwarto także w Rożdżałach. W 1966 roku Szkoła Przysposobienia Rolniczego w Opatówku kształciła 67 uczniów z gromady Opatówek, gromad sąsiednich, a także z dalszych okolic, np. Dobrzec, Pólko.

W 1968 roku Szkoła Przysposobienia Rolniczego w Opatówku została przekształcona w Zasadniczą Szkołę Rolniczą. W roku następnym przystąpiono do budowy budynku szkolnego. Od grudnia 1971 roku na stanowisko dyrektora szkoły zaangażowano inż. Michała Jakubowskiego. Odbiór budowy nastąpił 28 sierpnia 1972 roku, a otwarcie szkoły – 1 września. Obok Zasadniczej Szkoły Rolniczej utworzono Zasadniczą Szkołę Ogrodniczą we wspólnej siedzibie, z jednym kierownictwem i kadrą.

Szkoły posiadały 10 specjalistycznych pracowni przedmiotowych. Powstał także internat dla 150 uczniów oraz blok mieszkalny dla nauczycieli. Przed zimą 1972 roku przygotowano gospodarstwo pomocnicze szkoły służące kształceniu praktycznemu.

W pierwszym roku działalności placówka skupiała 265 uczniów i 19 nauczycieli. Pierwszy skład grona pedagogicznego tworzyli: Michał Jakubowski (dyrektor), Józef Błaszczyk, Zdzisława Błaszczyk, Krystyna Bruź, Bożena Chrastek, Barbara Gaj, Tomasz Grzeluszka, Elżbieta Jakubowska, Andrzej Karamucki, Janina Karamucka, Bożena Kosmalska, Marianna Miłek, Janusz Nowicki, Jan Rajch, Stanisław Skórski, Emilia Szafarz, Czesław Szmajdziński, inż. Jadwiga Świerek, Jerzy Włodarczyk.

Nauczyciele zatrudnieni w Zespole Szkół Rolniczych w Opatówku (bez filii) w latach 1972-1989

 Rok    Liczba nauczycieli    Rok    Liczba nauczycieli
1972          19                1981              51
1973          25                1982              52
1974          33                1983              54
1975          48                1984              54    
1976          51                1985              54              
1977          46                1986              52
1978          45                1987              48
1979          47                1988              46
1980          48                1989              46

Nauczyciele pracujący w ZSR mieli różny poziom wykształcenia. W 1972 roku studia wyższe ukończyło 32% z nich (6 osób), 16% (3 osoby) posiadało tytuł inżyniera, a 52% (10 osób) ukończyło Studium Nauczycielskie lub inne szkoły. Kwalifikacje poprawiły się nieco w 1974 roku: 24% (8 osób) było po studiach wyższych, ale już tyle samo – po studiach inżynierskich, 45% (15 osób) miało niższe wykształcenie (8 – po Studium Nauczycielskim, 3 – z ukończonym Liceum Pedagogicznym, oraz 4 – inne).

Od 1 stycznia 1974 roku, w związku z reorganizacją szkolnictwa rolniczego, placówka w Opatówku stała się Powiatową Szkołą – Centrum Kształcenia Rolniczego. Obejmowała ona w tym czasie Zasadniczą Szkołę Ogrodniczą i Zasadniczą Szkołę Rolniczą w Opatówku oraz filie, w które przekształcono Zasadnicze Szkoły Rolnicze w Rożdżałach, Petrykach, Woli Droszewskiej, Brzezinach i Jankowie.

Powiatowa Szkoła – Centrum Kształcenia Rolniczego w Opatówku przejęła całokształt spraw związanych z kierowaniem i nadzorowaniem systemem oświaty rolniczej w powiecie zarówno w formach szkolnych, jak i pozaszkolnych. Do głównych jej zadań należało planowanie sieci szkół rolniczych na poziomie zasadniczym zawodowym i średnim zgodnie z potrzebami w powiecie; organizowanie i nadzorowanie szkolenia osób zawodowo czynnych we wszystkich szkołach rolniczych oraz współpraca z ośrodkiem w Sielinku w zakresie wdrażania najnowszych technik i technologii do szerokiej praktyki rolniczej. Szkoła organizowała kursy i inne formy oświaty rolniczej na terenie gmin: Blizanów, Brzeziny, Ceków, Kalisz, Godziesze, Koźminek, Lisków, Słuszków, Opatówek, Szczytniki, Stawiszyn, Żelazków.

Potrzeby w tym zakresie były bardzo duże, ponieważ nadal stosunkowo niewielu rolników posiadało przygotowanie zawodowe. W 1974 roku w rejonie działania szkoły pracowało w rolnictwie i ogrodnictwie 32 806 osób. Przygotowanie zawodowe posiadało zaledwie 12,6% z nich (4152 osoby). W Opatówku został opracowany i wdrożony program jednomiesięcznego kursu na tytuł rolnika wykwalifikowanego. W latach siedemdziesiątych dyplomy rolnika wykwalifikowanego na kursach prowadzonych w Opatówku uzyskiwało rocznie 1200-1600 osób.

Reprezentacja ZSR i ZSO na pochodzie 1 maja 1973 roku
w Opatówku

Dnia 1 lutego 1974 roku w Opatówku otwarto Technikum Rolnicze dla Pracujących, a 1 września 1974 roku - stacjonarne Państwowe Technikum Ogrodnicze. W 1974 roku szkoła zatrudniała już 33 nauczycieli, oraz 27 osób w działalności administracyjno-obsługowej i kształciła 411 uczniów. Do szkoły lub jej filii na terenie gminy dojeżdżało 320 uczniów. Uczniowie w będący trudnej sytuacji materialnej i osiągający pozytywne wyniki w nauce otrzymywali różnego rodzaju zapomogi i stypendia. 1 września 1975 roku uruchomiono trzyletnie dzienne Państwowe Technikum Rolnicze. W 1975 roku zlikwidowano Zasadniczą Szkołę Rolniczą w Woli Droszewskiej i Jankowie, a uruchomiono filię w Brudzewie.

Od 1 września 1976 roku Powiatową Szkołę – Centrum Kształcenia Rolniczego w Opatówku przekształcono w Zespół Szkół Rolniczych w Opatówku.

Formy kształcenia szkolnego w Zespole Szkół Rolniczych w Opatówku (według stanu z dnia 6 października 1976)

Nazwa                            Liczba oddziałów    Liczba uczniów

Technikum Ogrodnicze
Opatówek                                 6                      226
Technikum Rolnicze
Opatówek                                 2                       68
Technikum Rolnicze Wieczorowe
Opatówek                                 4                      130
Telewizyjne Technikum Rolnicze
Opatówek                                 2                       87
Zasadnicza Szkoła Rolnicza
Zimowa Opatówek                       1                      28
Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza
Opatówek                                 5                     218
Zasadnicza Szkoła Rolnicza
filia Brzeziny                              3                      71
Zasadnicza Szkoła Rolnicza
filia Brudzew                              2                      54
Zasadnicza Szkoła Rolnicza
filia Petryki                                3                      60
Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza
filia Petryki                                1                      15
Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza
filia Rożdżały                              2                      76
Razem    31    1033

Szkoła nie miała w pełni urządzonego zaplecza dydaktycznego dla przyszłych rolników i ogrodników. Brakowało m. in. szklarni, rozsadników. Rozbudowę gospodarstwa pomocniczego podjęto w roku 1976.

 

 Szklarnie i budynki gospodarstwa pomocniczego w budowie, rok szkolny 1978/79

Do końca roku 1980 powstało 6 szklarni z kotłownią o łącznej powierzchni 3519 m², wiata garażowa, budynek mieszkalny dla nauczycieli oraz założono sad jabłoniowy i wiśniowy (3 ha). Ogólna powierzchnia gospodarstwa pomocniczego wynosiła 16 ha.

W tym czasie szkoła posiadała także własną bibliotekę oraz zaplecze sportowe: salę gimnastyczną, boisko, kort tenisowy i dwie skocznie w dal.

 

Budynek Zespołu Szkół Rolniczych w Opatówku, rok 1988

Cykl kształcenia w zasadniczych szkołach zawodowych – trwał dwa lata, w technikach (na podbudowie zasadniczych szkół zawodowych) – trzy lata. W 1982 roku naukę w zasadniczych szkołach rolniczych i ogrodniczych wydłużono do trzech lat.

Program obejmował zajęcia teoretyczne i praktyczne. Zajęcia teoretyczne dzieliły się na przedmioty ogólnokształcące oraz zawodowe. Wśród tej drugiej grupy roku wymienić można: chów zwierząt (hodowla zwierząt, produkcja zwierzęca), bezpieczeństwo i higiena pracy w rolnictwie, ekonomika gospodarstw (organizacja gospodarstw), doradztwo rolnicze, gospodarstwo domowe, kwiaciarstwo, mechanizacja, ogólna uprawa roślin, podstawy ogrodnictwa, sadownictwo, warzywnictwo, zajęcia praktyczno-techniczne. Młodzież mogła uzyskać także uprawnienia do jazdy ciągnikiem i samochodem osobowym. Zestaw przedmiotów zawodowych zmieniał się wielokrotnie, zgodnie z rozporządzeniami ministra zajmującego się sprawami edukacji.

Zajęcia praktyczne grupowe i indywidualne młodzież odbywała na działce szkolnej oraz w prywatnych gospodarstwach rolniczych i ogrodniczych. Praktyki odbywały się m. in. w największych gospodarstwach ogrodniczych w okolicach Opatówka i Kalisza – u Biegańskiego, Gralińskiego, Tyca, Wdowczyka. W latach siedemdziesiątych placówka w kształceniu praktycznym współpracowała również z najbliższymi ośrodkami rolniczymi: Stacjami Hodowli Roślin Ogrodniczych w Piątku Małym, Petrykach i Marchwaczu.

   
W czasie zajęć praktycznych w gospodarstwie pomocniczym, rok szkolny 1972/73

Uczniowie mogli też korzystać z licznych zajęć pozalekcyjnych. W ZSR działał, samorząd uczniowski, koła przedmiotowe i zainteresowań (matematyczne, fizyczne, fotograficzne, chemiczne, pszczelarskie, filatelistyczne, meteorologiczne, mechanizatorów), zespoły artystyczne (zespół muzyczny, zespół tańca nowoczesnego, zespół tańca ludowego, grupy recytatorskie i teatralne, koło plastyczne, chór szkolny), Spółdzielnia Uczniowska „Grosik” (prowadziła w różnych latach: sklepik szkolny, zbiórkę makulatury, sprzedaż książek i podręczników, kawiarenkę, a nawet usługi fryzjerskie i krawieckie), Szkolna Kasa Oszczędności, organizacje społeczne (Koło Ligi Obrony Kraju, Szkolne Koło Ligi Ochrony Przyrody, Szkolne Koło Turystyczno-Krajoznawcze, Związek Młodzieży Wiejskiej, późniejszy Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Koło Polskiego Czerwonego Krzyża). Uczniowie odnosili liczne sukcesy w zawodach sportowych i olimpiadach przedmiotowych (Olimpiadach o Polsce i Świecie Współczesnym, Olimpiadach Wiedzy Rolniczej), nawet na szczeblu ogólnopolskim.

 


Występ zespołu tańca ludowego ZSR podczas obchodów 850-lecia Opatówka w dniu 21.06.1987 r. na boisku szkolnym

W 1980 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora Zespołu Szkół Rolniczych w Opatówku. Na miejsce Michała Jakubowskiego powołano Jana Rajcha, pełniącego do tej pory funkcję zastępcy dyrektora. Jan Rajch na stanowisku tym pozostał do 1997 roku.
             

    Michał Jakubowski                      Jan Rajch
                    
                   

Od połowy lat osiemdziesiątych szkoła położyła większy nacisk na kształcenie ogrodników. W 1983 roku zakończyła swą działalność Zasadnicza Szkoła Rolnicza w Opatówku, a w 1986 roku szkołę opuścił ostatni rocznik dziennego Państwowego Technikum Rolniczego. W tym samym roku otworzono pięcioletnie stacjonarne Technikum Ogrodnicze dla absolwentów szkół podstawowych.

W 1987 roku w Zespole Szkół Rolniczych było zatrudnionych 76 pracowników, z tego 48 nauczycieli w szkole bazowej w Opatówku oraz 8 - w filiach szkoły w: Rożdżałach, Pertykach, Brudzewie i Brzezinach. W latach kolejnych stopniowo likwidowano filie: w Petykach w 1988, Rożdżałach – w 1993 i w Brudzewie – w 1994. Działalność kontynuowała Środowiskowa Szkoła Rolnicza w Brzezinach.

W omawianym okresie Zespół Szkół Rolniczych w formach szkolnych przygotował do pracy w rolnictwie i ogrodnictwie znaczną liczbę osób. W latach 1974-1997 Zespół Szkół w Opatówku wydał łącznie 1990 dyplomów technika rolnika lub technika ogrodnika, 8494 dyplomy wykwalifikowanego rolnika oraz 77 dyplomów mistrza rolnika i mistrza ogrodnika.

Pozaszkolne formy oświaty rolniczej

W ramach pozaszkolnej oświaty rolniczej funkcjonowały odrębne struktury, które obejmowały: po pierwsze upowszechnianie i wdrażanie osiągnięć nauki i techniki do praktyki rolniczej; po drugie dokształcanie i doskonalenie osób pracujących w rolnictwie i po trzecie poradnictwo rolnicze.

Popularyzację i wdrażanie wyników badań ośrodków naukowych prowadziły Wojewódzkie Ośrodki Postępu Rolniczego (WOPR), które otrzymywały odpowiednie instrukcje techniczne z ośrodków badawczych i prowadziły doświadczenia dla oceny przydatności praktycznej i ekonomicznej danej nowości w swoim regionie. W razie pozytywnych wyników WOPR-y opracowywały dokumentację wdrożeniową i przekazywały ją do służby rolnej lub kadry inżynieryjnej w gospodarstwach uspołecznionych, a te z kolei prowadziły rozmaite demonstracje, pokazy i konkursy dla rolników.

Dokształcanie rozumiane jako dążenie do wyrównania przez pracujących braków w kwalifikacjach obejmowało kwalifikacyjne kursy rolnicze pierwszego i drugiego stopnia, zespoły przysposobienia rolniczego i zespoły młodego rolnika, szkolenia przywarsztatowe (prowadzone w celu praktycznej nauki zawodu lub przyuczenia do pracy prowadzone np. przez administrację rolną, kółka rolnicze, zakłady pracy lub organizacje młodzieżowe na wsi). Ten kierunek oświaty rolniczej obejmował także doskonalenia kwalifikacji, czyli aktualizowanie wiedzy i umiejętności w związku z postępem technicznym i naukowym. Dla kadry inżynieryjno-technicznej prowadzono studia i kursy podyplomowe, staże, kursy specjalistyczne, seminaria itp. Dla rolników i robotników rolnych różne formy doskonalenia zawodowego prowadziły WOPR-y, związki i zrzeszenia branżowe, gminna służba rolna we współpracy ze szkołami rolniczymi i lokalnymi zakładami doświadczalnymi, koła gospodyń wiejskich (doskonalenie kobiet wiejskich), kółka rolnicze, urzędy gmin.

Poradnictwo rolnicze w Polsce prowadziła służba instruktorska działająca przy organizacjach społeczno-gospodarczych, takich jak kółka rolnicze, koła gospodyń wiejskich, związki i zrzeszenia branżowe, organizacje spółdzielcze na wsi oraz gminne rady narodowe, urzędy gmin i WOPR-y. Charakter i zakres działania poszczególnych instytucji determinował cele i typ działalności doradczej.

Doradztwo rolnicze

Do roku 1950 działalność instruktażowo-oświatową w gminie Opatówek prowadził Związek Samopomocy Chłopskiej. Do zadań instruktorów należało prowadzenie doradztwa indywidualnego, poradnictwo masowe (odczyty, pogadanki), poradnictwo grupowe (zespoły i koła zainteresowań), pokazy, konkursy, wystawy rolnicze. Instruktorzy współtworzyli też biblioteki i współpracowali z organizacjami społecznymi. Działały także instruktorki gospodarstwa wiejskiego zajmujące się tematyką racjonalnego żywienia, doradztwem w zakresie organizacji gospodarstwa domowego, zakładania ogródków warzywnych czy wykonywania prac gospodarskich. W roku 1950 instruktorska rolna służba została podporządkowana gminnym radom narodowym. Rozszerzono zakres obowiązków instruktorów. Poza organizacją zaopatrzenia rolników w materiał siewny i odpowiedzialnością za akcje związane z pracami polowymi, hodowlą czy kontraktacją i skupem oraz czynnym uczestnictwem w systemie upowszechniania wiedzy rolniczej instruktorzy mieli także brać udział w działalności społeczno-politycznej, która sprowadzała się do agitowania na rzecz kolektywizacji wsi.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych doradztwo rolnicze w gminie Opatówek prowadziła Służba Rolna oraz Organizacja Obsługi Rolnictwa działająca przy Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Do doradztwa rolniczego można w pewnym zakresie zaliczyć także działania służby weterynaryjnej. W tym czasie gromadę Opatówek i gromady sąsiednie obsługiwali agronom i zootechnik, którzy mieli pod opieką 17 wsi sołeckich. Od 1973 roku Gminną Służbę Rolną tworzyli: kierownik, 5 instruktorów rolnych, instruktor d. s. melioracji i łąkarstwa, instruktor budownictwa wiejskiego oraz instruktor d. s. gospodarstwa domowego. Każdy z instruktorów rolnych obsługiwał swój wyznaczony teren: 5-7 wsi, a pozostali instruktorzy obsługiwali cały teren gminy – 25 wsi sołeckich. Gminna Służba Rolna swoje biura miała w Opatówku przy ul. Szkolnej w budynku podworskim zwanym Agronomówką.

Budynek tzw. Agronomówki w Opatówku przy ul. Szkolnej,
lata pięćdziesiąte XX w.

W roku 1977 Gminną Służbę Rolną tworzyli: kierownik, czterech instruktorów rolnych, po jednym instruktorze d. s.: specjalizacji, mechanizacji, budownictwa, wiejskiego gospodarstwa domowego oraz geodeta gminny. W czerwcu 1979 roku służba rolna powiększyła się o instruktora d. s. gospodarowania ziemią i zatrudniała w sumie 11 pracowników. Troje z nich miało wykształcenie wyższe, jeden - średnie techniczne, jeden podjął studia wyższe. Na każdego instruktora rolnego przypadało ok. 350 gospodarstw.

Służba Rolna prowadziła działania w zakresie: organizowania gospodarstw specjalistycznych, upowszechniania postępu w rolnictwie i modeli korzystnego inwestowania, organizacji gospodarstwa; prowadzenia szkoleń zawodowych dla rolników, lustracji pól i pomieszczeń inwentarskich; demonstracji i pokazów produkcyjnych w wybranych gospodarstwach, popularyzacji osiągnięć naukowo-badawczych i literatury fachowej.

W roku 1981 Gminna Służba Rolna została włączona w strukturę Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego w Marszewie. W wyniku tego w latach 1981-1982 tworzono gminną sieć Ośrodków Postępu Rolniczego.

Kursy kwalifikacyjne i kursy przysposobienia rolniczego

Ważnym elementem uzyskiwania i uzupełniania kwalifikacji w formach pozaszkolnych były kursy z egzaminami na tytuł rolnika wykwalifikowanego. Organizowała je Służba Rolna we współpracy ze szkołą rolniczą w Opatówku. W latach 1960-1976 dyplomy rolnika wykwalifikowanego uzyskało 110 osób. W sezonie 1977/1978 przeprowadzono 3 kursy kwalifikacyjne: w Opatówku, Michałowie Drugim i Sierzchowie, które objęły 150 rolników, w tym ok. 30 kobiet. W następnym roku szkoleniowym odbyły się kolejne 2 kursy z udziałem 130 słuchaczy, w tym 60 kobiet.

Ponadto w ramach masowego szkolenia rolniczego prowadzono kursy przysposobienia rolniczego. W 1966 roku takie kursy odbywały się w Borowie oraz przy szkołach podstawowych w Cieni Drugiej i Sierzchowie. W 1968 roku na terenie gromady zostały utworzone stałe punkty szkoleniowe typu trzyletniego, gdzie rolnicy w okresie zimy pogłębiali swoje wiadomości teoretyczne, a w lecie prowadzili poletka demonstracyjne i wdrożeniowe. Punkty takie działały w 10 największych wsiach gromady, w Trojanowie, Tłokini Wielkiej, Borowie, Michałowie Drugim, Opatówku, Szulcu, Tłokini Kościelnej, Cieni Pierwszej, Cieni Drugiej, Sierzchowie. W 1968 roku uczestniczyło w kursach około 300 rolników, średnia frekwencja wynosiła około 80%. Prowadzili je trzej lektorzy: Władysław Wildner, Jan Pogorzelec i Władysław Różanek. W latach 1973-1974 takie szkolenia prowadzono dodatkowo w Porwitach, Chełmcach i Winiarach. Jesienią 1976 r. przeprowadzono kursy przygotowawcze dla uczestników III stopnia przysposobienia rolniczego. Wykładowcami byli nauczyciele Zespołu Szkół Rolniczych. Kurs ukończyło 60 osób. Przeprowadzono także kurs owczarski (ukończyło go 70 osób), drobiarski (30 osób) oraz jednoroczny kurs na kwalifikowanego ogrodnika (42 osoby). W roku szkolnym 1976/1977, odpowiadając na potrzeby miejscowej SKR, zorganizowano także kurs dla traktorzystów. W tym czasie także, „zgodnie z zaleceniami Komitetu Gminnego PZPR, Zespół Szkół Rolniczych prowadzi[ł] punkt konsultacyjny z zakresu wszystkich profili (rolnictwo i ogrodnictwo), lecz niestety z tego dobrodziejstwa nie korzysta wielu rolników”. W 1978 roku, w ramach masowego szkolenia rolniczego, prelekcje i szkolenia na różne tematy związane z produkcją rolną i gospodarstwem wiejskim odbyły się w 17 wsiach gminy.

Kluby Młodego Rolnika

Pewną formę dokształcania zawodowego przyszłych rolników stanowiły Kluby Młodego Rolnika prowadzone przez Gminną Spółdzielnię ”Samopomoc Chłopska” w Opatówku. Młodzież mogła korzystać z bibliotek prowadzonych przy Klubach, w których znajdowały się fachowe książki i czasopisma. Kluby wyposażone były także w telewizory. W okresie mniejszego nasilenia prac polowych – jesienią i zimą odbywały się dyskusje na tematy rolnicze. W spotkaniach klubowych brali udział doświadczeni gospodarze – rolnicy praktycy, którzy dzielili się swoją wiedzą. Wiosną i latem korzystano z poletek doświadczalnych, gdzie prowadzono eksperymentalne uprawy nowych odmian, badano różne sposoby nawożenia i ochrony roślin. Kluby Młodego Rolnika działały w Chełmcach (od 1972), Michałowie Drugim (od 1968 r.), Cieni Drugiej (od grudnia 1975 r.), Cieni Pierwszej (w latach 1972-1974), Kobiernie (od 1979 r.).

Przedstawione różnorodne formy oświaty rolniczej objęły znaczącą część osób utrzymujących się z uprawy roślin i hodowli zwierząt w gminie Opatówek. Uczestnicy otrzymali nie tylko wiedzę teoretyczną popartą stosownymi dyplomami i dokumentami, ale także nabywali umiejętności praktyczne. Zasięg oddziaływania kursów, szkoleń, doradztwa i wreszcie szkolnictwa rolniczego sięgał także do innych gmin powiatu kaliskiego. Przez dziesięciolecia wywarł wpływ na ogólny poziom rolnictwa, które decydowało o obliczu gospodarczym gminy Opatówek.


Wykorzystane materiały:

Akta z Archiwów Państwowych w Poznaniu i w Kaliszu.

Stanisław Bator, Opatówek - gmina dużych możliwości i ambicji, „Ziemia Kaliska”1977, nr 22, s. 5.

Historia Ośrodka Doradztwa Rolniczego; Ważniejsze decyzje organizacyjne dotyczące upowszechniania postępu i doradztwa rolniczego w Wielkopolsce. [Online], [dostęp 23.05.2008], dostępny w Word Wide Web: http://www.wodr.poznan.pl/.
Tadeusz Krokos, Klasy w sadach i ogrodach. „Ziemia Kaliska” 1994, nr 21.

Kronika Gminy Opatówek w okresie XXX-lecia Polski Ludowej, rękopis.

Kronika Szkoły Podstawowej w Tłokini Wielkiej. [Online], [dostęp 12.02.2005], dostępny w Word Wide Web: http://www.biblioteka.opatowek.pl/tlokinia/kronika/1945-46.html

Kronika Zespołu Szkół Ogrodniczych i Państwowego Technikum Ogrodniczego Opatówek, rękopis.

Młodzi rolnicy z Opatówka, „Ziemia Kaliska” 1977, nr 25.
Mateusz Przyjazny, XXV lat Zespołu Szkół Rolniczych w Opatówku (próba zarysu), Poznań 1997.

Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Poznaniu na rok 1946/1947. [Poznań 1946].

Spis telefonów województwa poznańskiego wg.stanu abonentów na 28 II 1958 r. Warszawa 1958.

Wieś i rolnictwo w Polsce Ludowej, Poznań 1990.
Łukasz Wolski, XXXV lat „Ogrodnika” Zespołu Szkół im. Stanisława Mikołajczyka w Opatówku, Opatówek 2007, maszynopis.

Zespół Szkół Rolniczych Opatówek, red. P. Pasik i M. Hendrysiak, Kalisz - Opatówek, [b.r.w].

Fotografie z Kroniki Zespołu Szkół Ogrodniczych i Państwowego Technikum Ogrodniczego Opatówek oraz zbiorów rodzinnych rodzinne Jakubowskich z Opatówka i Rajchów z Opatówka.

Najpopularniejsze

Mapa strony

Katalog on-line