Miejscowości gminy

Tłokinia

Wsie sołeckie liczące łącznie 1276 mieszkańców (w tym: Tłokinia Kościelna – 623, Tłokinia Wielka – 431, Tłokinia Mała – 147, Tłokinia Nowa – 75).

Wieś królewska  wymieniona po raz pierwszy w 1282 r. w którym książę Przemysław II odnowił przywilej lokacyjny dla miasta Kalisza. Właścicielem wsi był wówczas Tylo z Tłokini. Przed rokiem 1523 Tłokinia była własnością prywatną. W 1746 r. kościół parafialny i wójtostwo w Tłokini zostało nadane małżonkom Traczewskim. W czasie lustracji w 1765 r. we wsi było 16 półrolników, którzy musieli odbywać rożne powinności, między innymi jeździć ze zbożem dworskim do Torunia i Wrocławia. W 1843 r. Tłokinię nabyła rodzina Chrystowskich, która posiadała dobra przez 100 lat. Istniejący pałac został wzniesiony w latach 1915-16.

Majątek był urządzony bardzo nowocześnie. Posiadał własną elektrownię, w pałacu założono instalację wodociągową. Prawdopodobnie w połowie XIX w. na bazie wcześniejszego ogrodu utworzono park krajobrazowy, który pomimo częściowej dewastacji istnieje do dziś.

Parafia w Tłokini była erygowana w XIII w. Kościół p. w. św. Jakuba istniał prawdopodobnie już w II połowie XIII w. Obecny został zbudowany w XVII w. przez kolegium wikariuszy kolegiaty kaliskiej. W połowie XVIII w. kościół został odrestaurowany przez ówczesnego dzierżawcę – marszałka dworu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego -  Mniszcha. Obecnie parafia liczy 1700 wiernych. W parafii znajduje się cmentarz o pow. 1 ha.

Od lat dwudziestych XIX w. napływali do Tłokini osadnicy niemieccy, austriaccy i czescy. Przybysze zajmowali się głównie tkactwem, ogrodnictwem i sadownictwem. W latach 20. XIX w. przybyli do Tłokini tkacze założyli 20 warsztatów tkanin lnianych i 20 warsztatów tkanin bawełnianych. W 1885 r. mieszkały w Tłokini 23 rodziny, które zajmowały się wyłącznie tkactwem i dostarczały rocznie na sprzedaż płótno wartości 6.300 rb. W 1827 r. były w Tłokini 42 domy i 378 mieszkańców, a w II połowie XIX w. – 62 domy i 531 mieszkańców. W związku ze wzrostem liczby mieszkańców w okolicy wsi Tłokinia, którą nazwano Kościelną, powstawały kolonie: Tłokinia Wielka, zwana jeszcze w okresie międzywojennym Kolonią, Tłokinia Mała i Tłokinia Nowa.

W 1912 r. istniała w Tłokini orkiestra, dom ludowy i ochronka dla dzieci. W 1905 r. powstała Spółka Włościańska, której prezesem był Ignacy Chrystowski.

W Tłokini był silny ruch ludowy. Jednym z jego przywódców był Henryk Rychter, który pod koniec lat dwudziestych XX w. był przewodniczącym Zarządu Powiatowego PSL „Wyzwolenie”. Po zjednoczeniu stronnictw ludowych w 1931 r. w Tłokini Wielkiej było największe w Kaliskiem Koło Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”, liczące w 1932 r. 80 członków. W okresie międzywojennym w pałacu właściciela majątku Ignacego Chrystowskiego gościł przywódca Narodowej Demokracji – Roman Dmowski. Gościem księdza Henryka Kaźmierowicza na plebanii był Stanisław Ignacy Witkiewicz.

W czasie II wojny światowej Niemcy zmienili nazwy: Tłokinia Wielka – na Gatendorf, Tłokinia Nowa – na Neusdorf, Tłokinia Kościelna – na Kirchendorf, Tłokinia Mała – na Kleindorf.

Po wojnie majątek został przejęty na rzecz skarbu państwa. W pałacu mieściły się  biura, przedszkole, biblioteka i mieszkania prywatne. Pierwszymi sołtysami po zakończeniu II wojny światowej zostali: w Tłokini Wielkiej – Franciszek Górski, w Tłokini Małej – Jan Wilner, w Tłokini Nowej – Józef Kiermasz, w Tłokini Kościelnej – Franciszek Nawrocki. W 1954 r. zelektryfikowano Tłokinię Wielką, w1957 r. Tłokinię Nową.

W 1958 r. powstał w Tłokini L.S.Z. „Tłokinianka”, w którym działały sekcje piłki siatkowej, piłki nożnej i turystyczna. Od samego początku do dnia dzisiejszego szczególną aktywnością w organizacji imprez sportowych, szczególnie motocyklowych, a później rowerowych, odznacza się Bronisław Krakus.

W okresie powojennym istniało w Tłokini Kościelnej Koło Gospodyń Wiejskich i Kółko Rolnicze. W 1978 r. przy KGW powstał zespół śpiewaczy „Tłokinianki”, który istniał ok. 10 lat. Na początku lat osiemdziesiątych Koło Gospodyń Wiejskich powstało także w Tłokini Wielkiej i prowadziło działalność przez 10 lat. Od lat sześćdziesiątych do końca lat osiemdziesiątych działał w Tłokini Kościelnej w ramach SKR Zakład Usług Chemizacyjno-Transportowych. Do końca lat dziewięćdziesiątych działało Kółko Rolnicze w Tłokini Wielkiej.

W 1976 r. zdewastowany zabytkowy pałac i park o pow. 6 ha. przejęła Rada Wojewódzka Naczelnej Organizacji Technicznej. W wyremontowanym pałacu utworzono Dom Pracy Twórczej NOT. Od 2010 r. pałac należy do prywatnych właścicieli. W podworskim parku zachowały się cenne okazy drzew: dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, graby, jesion, wiąz i wiele innych. Główny wjazd do parku prowadzi przez oryginalną bramę z ok. 1916 r. Ponadto w Tłokini Kościelnej zachowała się oficyna dworska i dziewiętnastowieczne czworaki.

W Tłokini istniała w 1890 r., i zapewne wcześniej, wiejska ogólna szkoła elementarna. Uczęszczało do niej 137 dzieci z Tłokini, Rożdżał, Nędzerzewa, Winiar i Okręglicy, Zawad, Zdun i Zmyślanki. W 1906 r. wybudowano dla tej szkoły specjalny budynek, w którym obecnie mieści się Filia Biblioteczna. Wieloletnią, zasłużoną nauczycielką tej szkoły była Aniela Kacerowa. W 1948 r. z materiałów pochodzących z poniemieckich magazynów w Borowie zbudowano w Tłokini Wielkiej nowy gmach szkolny. Wieloletnim kierownikiem szkoły był Eugeniusz Kornacki. Szkole podstawowej nadano imię Władysława Broniewskiego. Od 1999 r. szkoła funkcjonuje jako Zespół Szkół (szkoła podstawowa i gimnazjum). Dużą popularnością cieszy się organizowany od 2004 r. przez szkołę Międzyszkolny Przegląd Pieśni Religijnej. W 2008 r. szkoła obchodziła jubileusz 60-lecia pracy w obecnym budynku. Przy szkole oddano do użytku we wrześniu 2011 r. nową halę sportową.

W Tłokini Wielkiej istniała prawdopodobnie przed 1914 r. Czytelnia Ludowa „Świt” im. Henryka Sienkiewicza. Od 1975 r. działa w tu Filia Biblioteczna biblioteki gminnej w Opatówku, która początkowo mieściła się w Tłokini Kościelnej, a od 1986 r. w Tłokini Wielkiej.

Ochotnicza Straż Ogniowa powstała w Tłokini w 1913 r. W 1934 r. straż wybudowała remizę strażacką, która po rozbudowie w latach 1987-90 służy jako Dom Strażaka. Straż posiada własną orkiestrę dętą i należy do Krajowego Systemu Ratownictwa. Strażacy z Tłokini Wielkiej zdobywają w lokalnych i wojewódzkich zawodach pożarniczych czołowe miejsca. W 2008 r. obchodzili jubileusz 95-lecia istnienia swojej organizacji.

W latach 2003-2006 odbywały się w Tłokini Kościelnej Międzynarodowe Plenery Malarskie. W 2005 r. zorganizowano I Święto Pomidora i Warzyw, a w latach 2005 i 2007 V i VII Krajowe Dni Ogrodnika. Na wzgórzach Tłokini odbywały się zawody w kolarstwie górskim.

Nazwy topograficzne, które zachowały się to: Akacyki, Aleja Grabowa (Miłości), Baniówki, Brzezinka, Droga Wagowa, Klin, Kozianów, Nawiedzony Park, Olszynka, Pietrek, Dębicz, Doły, Działki, Łączki, Nowiny, Okopy, Orędowniczka, Parcele, Piachy, Piekielna Obecność, Podwiniarki, Poduchowna, Psia Łąka, Smugi, Sztrajtowizna, Szkuta, Szynkorka, Ugory, Więzienny Zakręt.

Jadwiga Miluśka-Stasiak, "W kręgu Miasteczka Róży Wiatrów. Gmina Opatówek wczoraj i dziś", Opatówek 2011.

Najpopularniejsze

Mapa strony

Katalog on-line