Miejscowości gminy

Cienia

Wsie sołeckie położone na południe od Opatówka liczące ogółem 568 mieszkańców (Cienia Pierwsza – 167, Cienia Druga – 245, Cienia Trzecia – 86, Cienia Folwark – 70), należące do parafii Opatówek.

We wczesnym średniowieczu Cienia pod Opatówkiem wchodziła w skład dóbr królewskich. W 1294 r. wymieniany był Adam – wójt Cieni. W tym czasie istniał już w Cieni młyn wodny, gdyż w 1303 r. Włosko z Cieni wyznał, że nie ma żadnego prawa do młyna. Stopniowo coraz więcej ziem należących do Cieni przejmowało arcybiskupstwo gnieźnieńskie. W 1330 r. Włast - dziedzic Cieni dał w zastaw arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Janisławowi swoją nowo założoną wieś Lelewo. W 1336 r. wojewoda poznański Mikołaj przysądził arcybiskupowi Janisławowi role należące do młyna wbrew roszczeniom Marka, wójta Cieni. Ostatecznie w 1359 r. król Kazimierz Wielki zamienił z arcybiskupem Jarosławem Bogorią ze Skotnik wsie Cienię i Michałów na Chróślin i Królenicze w okolicy Wiślicy i Czarnków w okolicach Konina. Odtąd Cienia należała do dóbr stołowych arcybiskupów gnieźnieńskich. W 1579 r. dawano pobór z 27 łanów kmiecych.

W 1789 r. wieś liczyła 149 mieszkańców. W 1795 r. wieś i dobra Cienia skonfiskował rząd pruski. We wsi była wówczas karczma. Później Cienia stała się własnością prywatną. Właściciele często się zmieniali. W latach 1811-19 właścicielem był Gabriel Głodowski, później Jan Stawiski. Dzierżawcą samego folwarku Cienia był po 1819 r. Jan Kanty Giller. W 1827 r. wieś liczyła 31 dymów i 266 mieszkańców. W 1836 r. dobra Cienia i Michałów wykupiło na przymusowej licytacji 51 włościan z Cieni i Michałowa, którzy zaciągnęli wysoką pożyczkę u warszawskiego bankiera i w krótkim czasie popadli w olbrzymie długi. W 1851 r.¹ dobra Cienia i Michałów wykupił Skarb Królestwa Polskiego. Dobrami zarządzali dzierżawcy. W 1866 r. dzierżawili je Salomea i Maciej Piaszczyńscy, ok. 1912 r. – M. Tichmieniew i M. Roszak. Ostatnim dzierżawcą był od roku 1920 r. Preibisz. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę grunty folwarczne zostały rozparcelowane w 1928 r. po kilka hektarów między licznych właścicieli.

W roku 1855 rozpoczęła się kolonizacja dóbr Cienia. Powstały wówczas wsie, które dodatkowo opatrzono numerami: Cienia Pierwsza, Cienia Druga i Cienia Trzecia. Kolonistami nie byli przybysze z zewnątrz lecz włościanie z Cieni i pobliskich miejscowości. We wsi była karczma.

W Cieni istniał od wczesnego średniowiecza młyn wodny. W roku 1688 arcybiskup gnieźnieński Michał Radziejowski wydał młynarzom przywilej na młyn. Kolejny przywilej wydał w 1778 r. arcybiskup Antoni Ostrowski. Oprócz młyna wodnego był wiatrak i stawy rybne zasilane wodą z pobliskich źródeł - Rosochatki i Pasternika. Młyn uległ dewastacji w czasie II wojny światowej, rozebrano go ok. 1965 r.

W Rosochatce umieścił akcję swojego poematu Krótkie Curriculum Vitae Matyjasza, co zwan był Kobeżnikiem na Wilczej Ustroni poeta Stefan z Opatówka (Stefan January Giller).

Mieszkańcy Cieni angażowali się do prac społecznych. W Cieni działało przed II wojną światową Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej. Dzieci z Cieni Pierwszej uczęszczały w latach 1870-1914 do I Opatowskiej Ogólnej Szkoły Elementarnej, a w okresie międzywojennym do Siedmioklasowej Szkoły Powszechnej w Opatówku. W Cieni Drugiej istniała w okresie międzywojennym szkoła mieszcząca się w domu prywatnym. Po wojnie, przy znacznej pomocy mieszkańców, zbudowano z materiałów pochodzących z rozbiórki magazynów niemieckich w Borowie szkołę, która w różnych okresach pełniła rolę od pełnej szkoły podstawowej do szkoły trzyklasowej. Uczęszczało do niej ok. 50 dzieci. W latach 1999-2011 była to szkoła sześcioklasowa, od września 2011 r. trzyklasowa filia szkoły podstawowej w Opatówku.

Pierwszymi sołtysami po zakończeniu II wojny światowej byli: w Cieni Pierwszej – Józef Kobyłka, w Cieni Drugiej – Ignacy Szczot, w Cieni Folwark – Wincenty Wojtysiak. Sołectwo w Cieni Trzeciej utworzono w 1956 r. W 1960 r. przy dużym udziale mieszkańców zelektryfikowano Cienię Folwark, w 1963 r. – Cienię Drugą.

Mieszkańcy Cieni utrzymują się głównie z rolnictwa. Oprócz tradycyjnych w naszym rejonie upraw i hodowli wprowadzono w okresie międzywojennym, wzorem Tłokini, produkcję truskawek. Po II wojnie światowej działało w Cieni Pierwszej Kółko Rolnicze oraz punkt SKR, powstały duże gospodarstwa sadownicze i ogrodnicze, w tym pod szkłem.

W  W XIX wieku, a może wcześniej działała w Cieni Pierwszej cegielnia. Po II wojnie światowej cegielnia została upaństwowiona. Obecnie należy do prawowitych właścicieli i produkuje cegłę na potrzeby indywidualnych odbiorców, ale także na odtwarzanie zabytkowych budowli.

W 1990 r. na granicy Cieni Pierwszej i Drugiej oddano do użytku gminne wysypisko śmieci, które od kilku lat jest już nieczynne. Obok wysypiska ustawiono 3 wiatraki energetyczne.

Cienie: Pierwsza, Druga i Trzecia posiadają swoje ochotnicze straże. Straż w Cieni Pierwszej powstała w 1952 r. i w 1958 r. wybudowała remizę strażacką. Straż w Cieni Drugiej powstała w 1955 r. i w 1977 r. wybudowała Dom Strażaka.  W 2005 r. obchodziła Jubileusz 50-Lecia istnienia. Najmłodszą strażą powstałą w 1979 r. jest Ochotnicza Straż Pożarna w Cieni Trzeciej. W Cieni Pierwszej, Drugiej i Trzeciej działały po wojnie Koła Gospodyń Wiejskich. Koło w Cieni Trzeciej miało własny zespół śpiewaczy „Cieniowianki”, aktywnie działała w nim Stanisława Kurzawa. W Cieni Pierwszej istniał także Klub Młodego Rolnika. Obecnie działają jedynie ochotnicze straże pożarne.

W Cieni Pierwszej przy skrzyżowaniu dróg stoi kapliczka z zabytkową drewnianą figurą św. Jana Nepomucena, która została odnowiona w 2009 r. W 2003 r. został odsłonięty w Cieni Drugiej pomnik ofiar blokad rolników, które miały miejsce w latach poprzednich w Marchwaczu i w Cieni Drugiej.

Z dawnych nazw topograficznych zachowały się między innymi: Cieński Młyn, Rosochatka, Pasternik, Brzezinka, Czubotki (Błota), Dołek, Granice, Komorniki, Utrata (Bogumiłów).

Do sołectwa w Cieni Drugiej należy Bogumiłów liczący 21 mieszkańców. Dawniej był to folwark.

Jadwiga Miluśka-Stasiak, "W kręgu Miasteczka Róży Wiatrów. Gmina Opatówek wczoraj i dziś", Opatówek 2011.

¹ Inne źródła np. S. Małyszko, "Majątki Wielkopolskie. Powiat Kaliski", s. 36 podają sprzedaży dóbr Cienia datę 1852. ↑

Najpopularniejsze

Mapa strony

Katalog on-line